De Aziatische hoornaar komt van nature voor in Zuid-Oost Azië en wordt in onze contreien beschouwd als een invasieve uitheemse soort. In 2011 werd er voor het eerst een Aziatische hoornaar aangetroffen in België en in 2016 het eerste nest.
De Aziatische hoornaar is een predator van insecten en richt zich vooral op honingbijen. Het zijn efficiënte jagers die zorgen voor een snelle afname van de bijenpopulatie. Hierdoor is er een negatieve impact op de imkerij maar ook de lokale fruitteelten kunnen aangetast worden hierdoor. Dit zorgt voor een aanzienlijke economische impact.
Hoewel de soort in eerste instantie weinig agressief is naar mensen toe, zijn de steken pijnlijk en potentieel gevaarlijk voor mensen die allergische reacties vertonen. De soort is echter wel agressiever dan inheemse soorten. In tegenstelling tot de Europese hoornaar is de Aziatische hoornaar, naast te steken, ook in staat om gif te spuiten. De soort kan tot overlast leiden als nesten dichtbij of in bebouwing gevormd worden. Bijkomend wordt de soort ook agressiever bij hogere dichtheden en dodelijke ongevallen als gevolg van bepaalde triggers, zoals grasmaaiers, tractoren, snoeiwerken, ...
Aziatische hoornaars beschikken over primaire en secundaire nesten. Primaire nesten worden in het voorjaar gebouwd door de overwinterde koningin. Deze voorjaarsnesten zijn relatief klein en worden dicht bij de grond of op maximaal enkele meters hoogte gebouwd in struiken, hagen, schuren, afdaken, ... Vanaf de zomer bouwen de werksters een secundair nest, vaak hoog in de boomtoppen. Vanuit deze nesten komen de koninginnen die gaan overwinteren. Een secundair nest brengt gemiddeld 250 koninginnen voort, waarbij een voortplantingssucces van 1% - 10% wordt beschouwd.
Op dit punt is uitroeien een onmogelijke taak waardoor er moet overgegaan worden tot een vorm van populatiebeheersing en impactmitigatie. Dit is enkel mogelijk door een gecoördineerde aanpak waarbij eenzelfde, hoogkwalitatieve bestrijding met kennis van zaken wordt nagestreefd in Vlaanderen.
Ondanks het feit dat er al wordt ingezet op het plaatsen van lokpotten met lokmiddel en vallen op ons grondgebied ter preventie en bestrijding van deze invasieve soort is het wegvangen onvoldoende. In het voorjaar kan het wegvangen van hoornaars enig effect bekomen omdat het in deze gevallen vaak gaat om koninginnen die voedsel nodig hebben om een nest te maken en hun eieren te leggen. Wanneer de koningin wordt gevangen, worden er logischerwijze ook geen eieren gelegd. Deze lokpotten met lokmiddel worden gemaakt, aangeleverd en opgevolgd door onze lokale imkervereniging de Heidingers. Omdat zij zich kosteloos inzetten om deze strijd mee aan te gaan, lijkt het aangewezen om een tussenkomst te voorzien voor de aankoop van de materialen en het lokmiddel. Om aanspraak te maken op deze tussenkomst dienen de Heidingers ons te informeren over de materialen en het lokmiddel dat besteld moet worden zodat de dienst milieu dit kan bestellen.
De predatie op de honingbij door de Aziatische hoornaar is het hoogste van juli tot midden september. De weggevangen hoornaars worden in deze periode doorgaans onmiddellijk vervangen door anderen waardoor de nettopredatie op honingbijen grosso modo hetzelfde blijft. De verwijdering van nesten is daarom ook relevant als beheermethode.
In geval van vaststelling van een nest van Aziatische hoornaars zijn de eigenaars van het betrokken perceel zelf verantwoordelijk voor de kosten van deze verwijdering. In principe is deze verwijdering wettelijk verplicht maar er wordt al vaak geopteerd om deze nesten ongedeerd te laten als ze geen direct gevaar vormen voor de eigenaars waardoor ze deze kost niet moeten betalen.
Er werd door de Vlaamse regering een ministerieel besluit tot vaststelling van een beheerregeling voor de Aziatische hoornaar goedgekeurd. Hierin staan de voorwaarden opgenomen die binnen deze beheerregeling van toepassing zijn. Eveneens staat in deze beheerregeling opgenomen dat de verdelging enkel mag uitgevoerd worden door de brandweer en erkende professionele bestrijders van de Aziatische hoornaar.
De gemeente Nieuwerkerken wenst een subsidiereglement te voorzien ter preventie en bestrijding van de Aziatische hoornaar. Bij de opmaak van het subsidiereglement werd gekeken naar de prijzen die gehanteerd worden voor de verdelging waarbij er bij erkende professionele bestrijders prijzen van 50 tot 175 euro van toepassing zijn. De prijzen die door de brandweer gehanteerd worden voor het verwijderen van wespennesten (incl. de Aziatische hoornaar) bedragen 45 euro tijdens de week en 90 euro tijdens het weekend. Om een volledige tussenkomst in de kosten voor de verwijdering van een wespennest te garanderen, werd er gekozen om enkel de facturen van de brandweer in aanmerking te laten komen. Van zodra er door de brandweer wordt aangegeven dat de verdelging van de nesten van de Aziatische hoornaar niet meer haalbaar is, zal er overwogen worden om de subsidie verder uit te breiden naar erkende professionele bestrijders. Indien de brandweer aangeeft dat zij het nest niet kunnen verdelgen (bijvoorbeeld o.w.v. de hoogte van het nest), wordt uitzonderlijk een tussenkomst voorzien in de factuur van een erkende professionele bestrijder.
Het subsidiereglement zal daarom een tussenkomst van 45 euro per verwijderd nest voorzien, ongeacht of de verwijdering tijdens de week of het weekend verwijderd wordt. Wanneer de tarieven door de hulpverleningszone geïndexeerd worden, zullen de prijzen in dit subsidiereglement automatisch mee geïndexeerd worden naar het gehanteerde tarief.
De kosten voor de tussenkomst in materialen en lokmiddel worden geraamd op 750 euro per jaar conform de raming die door de Heidingers werd aangeleverd per mail d.d. 8 september 2023. Wanneer blijkt dat dit bedrag in de toekomst door toename van de aanwezigheid van de Aziatische hoornaar op ons grondgebied onvoldoende blijkt, kan dit bedrag verhoogd worden mits staving van de geraamde kosten.
Het budget voor de verwijdering van nesten van de Aziatische hoornaar wordt voorzien op actie: AC000401 "Er worden acties ondernomen ter preventie en bestrijding van de Aziatische hoornaar" (MJP001661).
Het budget voor de aankoop van materialen en lokmiddel wordt voorzien op actie: AC000401 "Er worden acties ondernomen ter preventie en bestrijding van de Aziatische hoornaar' (MJP001660).
De noodzaak tot aanpassing van het bestaande subsidiereglement ter preventie en bestrijding van de Aziatische hoornaar d.d. 19 oktober 2023 biedt zich aan omwille van de prijsindexatie van de hulpverleningszone Zuid-West Limburg.
Europese verordening 2014/1143, artikel 3, 16.
De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motiveringsplicht van bestuurshandelingen, en latere wijzigingen.
Het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, artikel 7, artikel 9 en artikel 56.
Het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017, zoals gewijzigd.
Het Bestuursdecreet van 7 december 2018.
Ministerieel besluit tot vaststelling van een beheerregeling voor de Aziatische Hoornaar van 8 mei 2024.
Het Soortenbesluit van 15 mei 2009, artikel 28 tot en met 31.
Het besluit van de gemeenteraad van 19 oktober 2023 houdende de goedkeuring van het gemeentelijk subsidiereglement ter preventie en bestrijding van de Aziatische hoornaar.
De gemeenteraad beslist onderstaand gemeentelijk subsidiereglement goed te keuren:
Gemeentelijk subsidiereglement ter bestrijding van de Aziatische hoornaar
Artikel 1: Doel
De bijenpopulaties nemen in héél Europa al verschillende jaren af. Bijen en andere insectenbestuivers zijn immers essentieel voor ons ecosysteem en onze biodiversiteit. Een vermindering van bestuivers betekent dat veel plantensoorten mogelijk zullen verdwijnen, samen met andere organismen die direct of indirect van hen afhankelijk zijn. Daarenboven heeft de vermindering van het aantal en van de diversiteit van bestuivers invloed op voedselveiligheid, met mogelijk opbrengstverlies in de landbouwsector. De Aziatische hoornaar is zeer gevaarlijk voor honingbijen vermits ze honingbijenkasten binnendringen en volledige nesten leegroven.
Artikel 2: Toepassingsgebied
Het reglement is van toepassing op privéterrein op het grondgebied Nieuwerkerken.
Artikel 3: Begunstigden
§1 De subsidie ter bestrijding van de Aziatische hoornaar kan enkel aangevraagd worden:
1. door eigenaars van woningen/percelen
2. door een huurder/pachter van een woning/perceel
3. door een vereniging van mede-eigenaars
4. door een vereniging gevestigd in Nieuwerkerken
5. door een onderneming met maatschappelijke zetel gevestigd in Nieuwerkerken
Artikel 4: Algemene voorwaarden
§1. Een subsidie ter bestrijding van de Aziatische hoornaar kan aangevraagd worden indien het een verwijdering van een nest van de Aziatische hoornaar betreft. Het verwijderen van wespennesten en nesten van de Europese hoornaar komen niet in aanmerking.
§2. De verwijdering van het nest dient te gebeuren door de brandweer Zuid-West Limburg.
§3. De factuur van de brandweer dient toegevoegd te worden aan de aanvraag.
Artikel 5: Hoogte van de premie
De subsidie bedraagt een terugbetaling van 45 euro voor het verwijderen of verdelgen van het nest uitgevoerd door de brandweer. Dit komt overeen met de kostprijs van de verwijdering of verdelging van een nest tijdens de week. Indien er een prijsindexering wordt gehanteerd voor de verdelingskosten, wordt de subsidie automatisch mee verhoogd.
Artikel 6: - Aanvraagprocedure
§1. De subsidie moet aangevraagd worden na aanvang van de werken.
§2. De aanvraag wordt ingediend via het aanvraagformulier (beschikbaar op www.nieuwerkerken.be) of bij de dienst milieu: ruimtelijke.ordening@nieuwerkerken.be of Kerkstraat 113 - 3850 Nieuwerkerken.
§3. De aanvraag is slecht ontvankelijk wanneer ze volledig is. Dit betekent dat het aanvraagformulier volledig en correct is ingevuld en de factuur van de brandweer als bijlage is toegevoegd. De aanvrager ontvangt een bevestiging als het dossier volledig wordt beschouwd.
Artikel 7: Betalingsmodaliteiten
§1. De subsidie wordt uiterlijk 90 dagen na ontvangst van de aanvraag uitbetaald.
§2. Het subsidiebedrag wordt overgeschreven op de door de aanvrager vermelde bankrekening.
Artikel 8: Verantwoordingsprocedure
§1. De subsidie moet worden aangewend voor het doel waarvoor ze werd toegekend, namelijk de bestrijding van de Aziatische hoornaar.
§2. De begunstigde verleent medewerking zodat vertegenwoordigers van het gemeentebestuur de correcte aanwending van de subsidie kunnen controleren.
§3. De volgende sancties kunnen afzonderlijk of cumulatief door het college van burgemeester en schepenen worden uitgevaardigd wanneer de aanvrager één of meerdere voorwaarden niet naleeft, en/of onjuiste of onvolledige gegevens meedeelt:
1. De gehele of gedeeltelijke terugvordering van de uitbetaalde subsidie.
2. De stopzetting van de procedure tot uitbetaling van de toegekende subsidie.
Artikel 9: Inwerkingtreding
Dit reglement treedt in werking 5 dagen na de bekendmaking van dit reglement. De toekenning van een subsidiebedrag van 45 euro is van toepassing op alle facturen voor het verdelgen van Aziatische hoornaarsnesten vanaf 1 juni 2024 (overeenkomstig de wijziging van het retributiereglement van de brandweer hulpverleningszone Zuid-West Limburg).
Onderhavig raadsbesluit wordt in toepassing van artikel 286 tot en met 288 van het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017 meegedeeld aan de Provinciegouverneur terwijl een afschrift van deze beslissing ter kennisgeving en uitvoerding wordt overgemaakt aan de dienst milieu.